Quy trình hoàn thiện một sản phẩm gốm sứ thủ công

Nghề làm gốm ở Việt Nam đã hình thành và phát triển qua hàng nghìn năm với rất nhiều các làng nghề nổi tiếng với các sản phẩm nổi tiếng được rất nhiều người ưa dùng. Một trong số đó chính là làng Gốm Sứ Bát Tràng. Đây là một làng nghề truyền thống có từ lâu đời với bề dày lịch sử hàng trăm năm tuổi, trải qua những giai đoạn suy thoái đến hưng thịnh, làng nghề gốm đến nay vẫn giữ được những nét cổ xưa, vẫn giữ được “hồn” trong từng sản phẩm.

 

Quy trình làm gốm sứ Bát Tràng

Để tạo ra được một sản phẩm gốm sứ hoàn chỉnh, người nghệ nhân cần phải thực hiện đủ 8 bước cơ bản:

• Lựa chọn loại đất sử dụng
• Xử lý tạp chất, cặn bẩn trong đất làm gốm
• Tạo hình cho từng sản phẩm gốm
• Phơi sấy, sửa hàng mộc
• Trang trí hoa văn, họa tiết
• Chế tạo men
• Tráng men
• Nung

 

Bước 1: Lựa chọn loại đất sét để làm gốm

Nguyên liệu để làm gốm thường dùng nhất là đất sét với độ dẻo cao. Tuy nhiên với gốm sứ Bát Tràng thì nguyên liệu sử dụng chính là đất sét Trúc Thôn. Dây là một loại đất có độ dẻo cao, khó tan trong nước, các hạt mịn dẻo, đất có màu trắng xám, độ chịu lửa ở khoảng 1650°C

 

 

Bước 2: xử lý đất làm gốm

Đất sét sau khi đưa về thường lẫn tạp chất, ngoài ra thùy theo yêu cầu của từng loại gốm khác nhau mà có thể có những cách pha chế đất sao cho phù hợp với sản phẩm. Vậy nên xử lý đất làm gốm là một trong những công đoạn vô cùng quan trọng. Mục đích của việc xử lý đất là để loại bỏ hoàn toàn tạp chất cũng như kim loại còn lẫn và sót lại trong đất. Nhờ đó đảm bảo sức khỏe của người sử dụng.

Ở Bát Tràng, gốm sứ được sản xuất chủ yếu dựa trên phương pháp truyền thống đó chính là xử lý bằng cách ngâm nước trong hệ thống 4 bể chứa theo từng tiêu chuẩn độ cao khác nhau. Theo đó, quy trình ngâm và xử lý đất được trải qua lần lượt từ bể 1 đến bể 4. Cụ thế là:

• Bể 1: được sử dụng để ngâm đất sét khô và nước trong thời gian từ 3 – 4 tháng
• Bể 2: được sử dụng để ngâm hồ trong vòng khoảng 3 ngày
• Bể 3: được sử dụng với mục đích chính là ngâm hồ loãng
• Bể 4: được sử dụng để loại bỏ hoàn toàn những tạp chất, cặn bẩn còn sót lại trong đất

 

Bước 3: Tạo hình cho các sản phẩm gốm

Bằng phương pháp cổ truyền lưu lại bao đời, các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng hình thành dưới đôi tay khéo léo của các nghê nhân trên bàn xoay. Các bước thực hiện đó là người thợ làm gốm dùng đôi bàn tay uyển chuyển của mình để tạo hình, chủ yếu sử dụng hai ngón tay bên phải vuốt và be chạch trên bàn xoay. Yêu cầu là đất trước khi đưa vào bàn xoay cần được vò thật nhuyễn, cuốn thành thoi rồi ném để thu ngắn lại.

 

Bước 4: Phơi sấy và sửa hàng mộc.

Khi được tạo hình xong thì các sản phẩm gốm được gọi là hàng mộc. Sau đó các hàng mộc này được mang đi phơi sấy, chỉnh sửa sao cho sản phẩm khô, không bị nứt nẻ và không làm thay đổi hình dáng. Có thể phơi sấy hàng mộc bằng nắng gió tự nhiên, tuy nhiên thì hiện nay phần lớn các làng nghề lựa chọn sấy khô trong lò sấy, tăng nhiệt độ từ từ để nước bốc hơi dần.

 

Bước 5: Trang trí hoa văn

 

Sau công đoạn phơi sấy, các nghệ nhân sẽ trang trí hoa văn và các họa tiết trên từng sản phẩm hoàn toàn bằng phương pháp thủ công, sử dụng bút lông vẽ trực tiếp trên nền hàng mộc. Để tạo ra các sản phẩm với họa tiết đẹp thì các nghệ nhân phải có tay nghề cao, có khả năng thẩm mỹ, để phối hợp các họa tiết hài hòa với dáng gốm. Bên cạnh đó để đảm bảo tính thẩm mỹ và nghệ thuật của các sản phẩm thì người nghệ nhân có thể sử dụng kết hợp một số phương pháp như đánh chỉ, vẽ men màu, bôi men chảy màu…

 

Bước 6: Chế tạo men

Phương pháp chế tạo men gốm sứ Bát Tràng hiện nay gọi là làm ướt, cụ thể là cho nguyên liệu đã nghiền lọc kĩ, trộn đều với nhau rồi khuấy cho tan trong nước, đợi cho hỗn hợp lắng xuống thì bỏ phần nước trong ở trên và bã đọng dưới đáy đi mà chỉ lấy phần hỗn hợp “dị” ở phần giữa. Sau đó các nghệ nhân sẽ sử dụng phần “dị” này để phủ lên lớp ngoài của các sản phẩm, đây chính là lớp men của gốm sứ Bát Tràng.

 

Bước 7: Tráng men

 

Công đoạn tráng men có 2 cách, các nghệ nhân có thể nung sơ hàng mộc ở nhiệt độ thấp sau đó tráng men hoặc cũng có thể thực hiện ngay trên hàng mộc. Thường thường các nghệ nhân sẽ lựa chọn thực hiện trực tiếp trên hàng mộc.

 

Bước 8: Nung sản phẩm gốm sứ

 

Trong các bước tạo nên sản phẩm gốm sứ Bát Tràng thì nung là công đoạn đặc biệt quan trọng bởi nó mang tính chất quyết định đến chất lượng của sản phẩm. Chính vì sự quan trọng ấy mà giờ phút nhóm lò trở thành trọng đại mà thiêng liêng, người thợ cả sẽ thực hiện nghi thức là thắp 3 nén hương cầu khấn trời đất và thần lửa phù hộ cho mẻ gốm sắp hoàn thành. Bí quyết thành công của khâu đốt lò là việc làm chủ được ngọn lựa sao cho nhiệt độ tăng dần để lò đạt tới nhiệt độ cao nhất và khi gốm “chín” thì hạ nhiệt từ từ. Sau khi nung thường các thợ gốm sẽ bịp kín hết các khe và cửa lò, để lò nguội từ từ. Quá trình này thường kéo dài 2 ngày 2 đêm, sau đó mở lò để tiếp 1 ngày 1 đêm nữa rồi mới mang các sản phẩm ra và phân loại.

 

Cửa hàng bán đồ trang trí, gốm sứ bát tràng cao cấp tại Ninh Bình

Các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng với vô vàn mẫu mã đẹp mắt chắc chắn sẽ là món quà tuyệt vời và hữu ích cho người nhận. Cửa hàng Sakura Dekor chuyên cung cấp các sản phẩm gốm sứ trang trí bát tràng, hoa lụa, đồ trang trí văn phòng, nhà cửa tại Ninh Bình :

 

Xem thêm các mẫu đồ trang trí gốm sứ mới nhất cửa chúng tôi tại đây